Ter inspiratie geeft dit trendboek zeven fictieve toekomstscenario’s voor eerstelijns zorgaanbieders op het gebied van:
- online zorgconsulten
- transparante beoordeling zorg
- zelfmeting en -diagnose
- online zelfbehandeling
- automatische diagnose risico patiënten in de wijk
- eigen online zorgdossier (PGD)
- ouderen blijven thuiswonen
Deze scenario’s zijn gebaseerd op de huidige (werkelijke) ontwikkelingen en trends. Het trendboek is geschreven door Trendition
Het trendboek helpt je om een beeld te vormen van hoe de toekomst er mogelijk uit komt te zien voor jouw branche, beroep en hoe jouw patiënten/cliënten zich gaan opstellen. Laat je er door inspireren en door triggeren.
Elk van de scenario’s begint met een kort verhaal over hoe de zorgverlening plaatsvindt in 2020 (p. 12, 24, 38, 54, 66, 80, 92). Erg inspirerend om te lezen: de blended behandeling wordt concreet gemaakt.
Elk scenario eindigt met een korte overzichtelijk samenvatting (p. 21, 35, 51, 63, 77, 89, 101).
Voor de beeldvorming heb ik hieronder per scenario de belangrijkste punten beschreven.
De volgende bewegingen spelen in de eerstelijnszorg (p. 5/6):
- toenemende druk op zorgprofessional door toename complexiteit (decentralisatie, geïntegreerde benadering, individueel zorgplan)
- opkomende technologie op het gebied van diagnostiek, behandeling en zelfmanagement
- steeds kleiner wordende zorgbudgetten
- steeds korter wordende levenscyclus technologie
De oplossing om deze bewegingen het hoofd te bieden moet worden gezocht in blended zorg: combinatie van eHealth met een fysieke behandeling.
Scenario 1: in 2020 vinden er alleen nog maar online consulten plaats (p. 11)
De impact hiervan is (p. 15):
- landelijke concurrentie
- één wachtkamer voor meerdere praktijken
- op elke plek en op elk moment toegang tot zorg
- zelf inplannen afspraak
- automatisch beantwoorden van makkelijke vragen
- besparing huisvestingskosten
- besparing op reistijd bij huisconsult en efficiënter omgaan met onverwacht overleg
- verhogen therapietrouw (p.16)
- makkelijker overstappen naar andere arts (door beschikbaarheid eigen online dossier) (p. 18)
Pagina 14 geeft een aantal voorbeelden van huidige online zorgconsulten door huisartsen, fysiotherapeuten, diëtisten en logopedisten.
Factoren die online consult bevorderen zijn: de vraag naar gebruiksvriendelijkheid; efficiëntie en directe toegang tot informatie. Verder zijn bij alle leeftijdsgroepen inmiddels voldoende (online) vaardigheden aanwezig. (p. 15)
Belemmerde factoren zijn: de scepsis van de zorgverlener waardoor gebruik met de patiënt niet wordt gestimuleerd; belemmeringen door huidige wetgeving en regels omtrent vergoedingen voor e-consult (p. 19); privacy vraagstukken (p. 20).
Scenario 2: in 2020 beoordeelt de patiënt de kwaliteit van de zorg (p. 23)
De impact hiervan is (p. 25/26):
- kwaliteit zorg omhoog
- beter toezicht
- hogere patiëntgerichtheid
Pagina 27 bevat voorbeelden van huidige zorg beoordelingssites zoals www.zorgkaartnederland.nl. Het voordeel is dat de input van de patiënt een signalerende functie heeft en tevens inzicht geeft in wat zij onder kwaliteit verstaan (p. 30).
Bevorderende factoren (p. 29/30) zijn: actieve houding patiënt anno nu in kiezen zorgverlener; huidige trend in toenemende transparantie over kwaliteitsinformatie; bekendheid met online beoordelingssites & social media door zowel patiënt als zorgverlener.
Bewezen is inmiddels dat de waarde van beoordelingssite gerelateerd is aan werkelijke kwaliteit.
Belemmerende factoren: de vraag of de patiënt voldoende zicht heeft op de totale kwaliteit van een dienstverlening; nep & anonieme beoordelingen; schandpaal effect voor mogelijk onterechte klacht tast imago organisatie aan; geen 360 graden perspectief op kwaliteit door gebruikt van subjectieve beoordelingen (p. 33/34)
Scenario 3: in 2020 meet iedereen zijn eigen gezondheidswaarden en doet zelf diagnoses (p. 37)
De impact hiervan is (p. 39/40):
- meer inzicht in leefstijl en gezondheid
- preventief aandoeningen opsporen
- voorkomen ziekte
- beter geïnformeerde patiënten
- zorgverlener kan continu monitoren en heeft meer inzicht in patiënt
- huisarts meer analyserende en coachende functie
- minder (praktijk) consulten
Pagina 42 t/m 44 bevat voorbeelden van huidige zelfmetingtools (in de vorm van los apparaat, in kleding, domotica, implantaten) en die via een app uit te lezen zijn. Ze zijn er voor alle zorgfasen van preventie tot nazorg. Nictiz heeft van de huidige apps een handig totaal overzicht verzorgd.
Een mooi voorbeeld van een tool is de Scanadu Scout die jou de mogelijkheid geeft om zelf je hartslag, temperatuur, bloedzuurstofgehalte, ademhaling, bloeddruk en emotionele stress te meten en geeft hierbij afwijkende waarde aan.
Bevorderende factoren worden genoemd op pagina 44/45 zoals: roep van patienten om meer zelfregie; verschuiving van denken in termen van ziekte naar gezondheid (preventie); zelfmeting is stimuleringspunt van de overheid; zorgorganisaties en patientenverenigingen zien er de voordelen van in.
Belemmerende factoren: drempelvrees patiënten; aantasting (kennis) monopolie huisarts; betrouwbaarheid meting; overangstige patiënten door misinterpretatie meetgegevens; onoverzichtelijke markt van zelfmeetapparatuur; gebrek aan standaardsatie en gegevensuitwisselingsmogelijkheden; privacyrisico’s (p. 49/50)
Scenario 4: in 2020 diagnosticeren en behandelen mensen met lichte psychische klachten zichzelf online (p. 53)
De impact hiervan is (p. 55/56):
- minder cliënten in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ)
- eerder opmerken psychische klachten (= voorkomen zwaardere klachten)
- toegankelijker/laagdrempeliger/anoniem
- lagere kosten
- 24/7 hulp beschikbaar
Pagina 57/58 bevat voorbeelden van zelfhulp programma’s zoals www.gripopjedip.nl en www.kleurjeleven.nl en het monitoren van de psyche op afstand, bijvoorbeeld Psymate.
Bevorderende factoren: wetenschappelijk bewijs dat eHealth werkt voor psychische klachten; moeten: veel vraag, te weinig tijd/geld beschikbaar; aantrekkelijk voor patiënt: anoniem en op elk tijdstip & plaats te doen; gedekt door zorgverzekeraars (p. 59/60).
Belemmerende factoren: deskundigen nog niet gewend met zelfbehandeling in combi met huidige zorgproces; businesscase moeilijk te maken doordat effect over de hele keten gemeten moet worden en daarnaast op lange termijn plaatsvindt (p. 61/62).
Scenario 5: in 2020 wordt automatisch voorspeld wie de risicopatiënten in de wijk zijn en wordt het zorgaanbod daarop afgestemd (p. 65)
De impact hiervan is (p. 67):
- complexe problematiek overzichtelijk, preventief (sneller) handelen
- zorgaanbod afgestemd op heersende wijkproblematiek
- meer inzicht in situatie patiënt en betere afstemming met betrokken partijen
Pagina 69 t/m 72 bevat voorbeelden van huidige platformen waarin informatie tussen hulpverleners wordt uitgewisseld waaronder het Zorg- en WelzijnsInfoPortaal. Ook worden voorbeelden van analyse software gegeven.
Bevorderende factoren: wijkteams gemeenten die verbindende factor zijn tussen zorginstanties; behoefte aan inzicht in meest zorgbehoevenden door beperkte middelen/mensen (p. 73).
Belemmerende factoren: zorgverlener niet gewend om te werken vanuit een zorgverleningsketen gedachte die als één partij de cliënt ondersteunt; geen koppelingen tussen systemen waardoor hogere administratielast (dubbele invoer); analyseren van gegevens uit verschillende systemen erg complex (p. 74/76).
Scenario 6: in 2020 blijven ouderen thuis wonen met domotica (p. 79)
De impact hiervan is (p. 85):
- meer onafhankelijk en eigen verantwoordelijkheid
- minder verzorgings- en verpleeghuizen
- op maat maakbare zorg
- zorgprofessional heeft vaardigheden in communicatie en monitoring op afstand (p. 81/82)
- gevoel van veiligheid (zorg is altijd nabij) (p. 85)
Pagina 82/83 bevat voorbeelden van huidige technologieën die reeds toegepast worden zoals: automatische lampen, gordijnen, stofzuigers; valsensoren; medicijndispensers; beeldcontact.
Bevorderende factoren: hervormingen en bezuinigingen; naar verwachting thuiswonen goedkoper dan verpleegtehuis; wil om thuis te blijven wonen bij ouderen; nieuwe generatie ouderen gewend aan online technologie (p. 84/85).
Belemmerende factoren: huidige generatie nog niet klaar voor domotica; gedachte dat technologie de zorg onpersoonlijker maakt; instellingen moeite met implementeren; achterstand in automatisering en eHealth vaardigheden bij instellingen; businesscase moeilijk rond te krijgen door hoge kosten technologie; nog onvoldoende bewezen dat het bijdraagt aan zelfzorg en zelfmanagement (p. 86 t/m 88).
Scenario 7: in 2020 gebruikt iedereen zijn persoonlijk gezondheidsdossier (PGD) en waarin deze alle gezondheidsinformatie in verzamelt (p. 91)
De impact hiervan is (p. 93/94):
- goed geïnformeerd over gezondheid
- regie binnen zorgproces
- makkelijk wisselen tussen zorgverleners
- meer verantwoordelijkheid bij patiënt in de informatievoorziening
- eenduidig en gestructureerd vastlegggen van informatie door zorgverlener
- patiënt zelfredzaam in zorgwereld, fouten in medische gegevens eerder ontdekt (p.97)
Pagina 94 t/m 96 bevat voorbeelden van huidige ontwikkelingen: patiëntportalen vanuit instellingen; bestaande PGD’s; sportapps die gezondheidswaarden registreren.
Bevorderende factoren: wens consument om medische gegevens in te zien; druk vanuit overheid, raad voor de volksgezondheid en patiënten federatie; wet verplichting inzage in (digitale) medische gegevens; opkomende online consult en toename switchen tussen zorgaanbieders, vergroting van zorgnetwerk met informele zorg (p. 97/98)
Belemmerende factoren: zorgverleners zien de meerwaarde niet in en een groot deel is niet enthousiast over het openstellen van hun dossiers; onduidelijk wie moet gaan betalen voor het PGD; nog geen communicatiestandaarden om informatie tussen systemen en PGD uit te wisselen; verbetering nodig in beveiliging gegevens; onduidelijk welke informatie relevant is om te delen en om toestemming voor te vragen (p. 99/100), hoe om te gaan met minder zelfredzame patiënten (p.101)
Hier vind je nog andere artikelen gerelateerd aan eHealth ontwikkelingen. Bekijk hier mijn eigen visie op de toekomst van de zorg.